Bilgi konusunda 18-19. çağ felsefesinde öne çıkan felsefi akımlar nelerdir?

Bilgi mevzusunda 18-19. çağ felsefesinde öne çıkan felsefi akımlar nelerdir?

 

18.Ve 19. Yüzyılın en mühim özelliklerinden biri ideolojilerin çarpıştığı seneler olmasıdır. Liberalizm ve buna karşı çıkan Sosyalizm buna bir örnektir. Bilindiği üzere 18. Yüzyılda aklın ön planda olduğu ve aydınlattığı doğru bilgiler aranmaya başlanmıştır. Bu nedenle bu çağda yaşayan filozoflar bilginin üstüne giderek bilginin doğasına yönelik düşünceler ortaya koymuştur. 18. Ve 19.yüzyıl filozofları yanıt aradıkları “İnsan nelerin bilgisini bilebilir? Bir şeyi bilmek ne anlama gelir?” “Bilginin sınırları var mıdır?” benzer biçimde sorular sormuşlardır. Bilginin doğruluğu, ona yetişme yöntemi ve güvenilirliği ile ilgili tartışmalar başlamış ve böylece felsefi iki akım meydana çıkmıştır. Bunlar “rasyonalizm” ve “empirizm”dir.

 

Rasyonalizm: Rasyonalizm, bilginin deneyimden bağımsız(a priori)sırf akılla oluştuğunu savunur. Bu görüşün en bariz savunucusu ise rasyonalist filozof Descartes’tir. Descartes, kendisinden hiç kuşku edilmeyecek açık ve seçik bir bilgi anlayışını benimser. En meşhur lafı olan “Düşünüyorum o halde varım” önermesin de kati bilginin kaynağının “akıl” olduğu görüşünü savunur.

 

Empirizm: Emprizm ise bilginin deneyime bağlı (a posterioriden) olgusu üstüne durur. Bu görüşün en meşhur filozofu Emprist felsefeci Jhon Locke’dır. Locke, Descartes’in görüşüne karşı menfaat ve bilginin doğuştan değil, deneyimler vesilesiyle oluştuğunu savunur. Bunun içinde nisanın duyuları sayesinde dış dünyayı algıladığını ve deneyimleriyle bu bilgiye ulaştığını belirtir.