Bilginin doğruluğu belirlemede ortak çabaya sağduyu denilebilir mi? Niçin?

K.Poper göre, gerek yanlış kuramları çürüterek gerek bir kuramdaki aksaklıkları tespit ederek sorunlar çoğaltılabilir ve buda bizi eleştiriye götürerek rasyonel bir tutum sergileyerek hatlardan ders çıkarmamızı kolaylaştırır.  Böylece bilim varsayımlar ve eleştirilerle ilerleyerek, daha doğru kuramların ortaya çıkması sağlanır. Poper her şeyi körüne körüne kabul etmemeyi önerir ve her şeyi sorgulamadan kabul edenleri ise sert bir şekilde eleştirir.

 

Poper’ın tüm düşüncelerin ışığında “Ben yanılmış olabilirim ve sen haklı olabilirsin ve ortak çaba sonucunda belki doğruluğa biraz daha yaklaşabiliriz.” Sözüne sağduyu denebilir diyenlerin çıkabileceği gibi hayır sağduyu değildir diyenlerde olacaktır. Nasıl mı? Buradaki bakış açısı önemlidir.

 

Örneğin A kişisi şöyle diyebilir; Daha çok kişinin fikir üretmesi ve eleştirel yorumlar yapması bilime katkı sağlar ve geçici olarak kabul edilenlerden ders çıkarmamız kolaylaşır. Bu nedenle evet sağduyu denilebilir.

B Kişisi ise; hayır buna sağduyu denemez. Çünkü insanlar arasındaki ortak düşünce, inanç ve davranışlarla ilişkilidir. Hiçbir zaman bilginin doğruluğunu garanti edemez. Doğruluk epistemolojik bir belirlenimdir. Sağduyu ise ortak inançlar ile ilişkilidir. Sağduyuda uygunluk ve geçerlilik gibi kavramlar söz konusu olur.

 

Bu nedenle bu soruya verilecek cevap kişiden kişiye değişebildiği gibi ayrıca olaya farklı bakış açısıyla yaklaşıldığında da farklı cevaplar alınır. Aynı K.Poper gibi…