Varoluşçuluğun Temel Sorunları

Varoluşçuluk, 20. yüzyıl felsefesinin en etkili ve tartışmalı akımlarından biridir. Temel varsayımı, insan varoluşunun özünden önce geldiğidir; yani, insan önce var olur, sonra ne olacağına, ne olmak istediğine kendisi karar verir. Bu, ontolojik bir önceliğin varoluşa ait olduğunu ifade eder. Öz, varoluştan türetilen bir kavramdır. Bu, Platoncu veya Aristotelesçi düşünceden radikal bir kopuştur. Bu düşüncelerde öz, varoluştan önce gelir; ruhun önceden belirlenmiş bir doğası, bir amacı vardır ve varoluş bu amacı gerçekleştirmek için bir araçtır. Varoluşçuluk ise bu düşünceye karşı çıkarak, insanın özgürlüğünü ve sorumluluğunu ön plana çıkarır. İnsan, kendi varlığını kendi eliyle şekillendirir, kendi özünü yaratır. Bu yaratım süreci, sürekli bir seçim ve karar verme eylemi gerektirir. Bu seçimler, sadece kişinin kendisini değil, aynı zamanda dünyayı ve diğer insanları da etkiler. Dolayısıyla, varoluşçu felsefe, bireysel özgürlük ve sorumluluğun ağır yükünü taşımak anlamına gelir. Varoluşçuluk, insanın dünyaya karşı tutumunu, anlam arayışını, özgürlüğün ağır yükünü ve ölümün kaçınılmazlığını sorgular. Bu ağır yükü hafifletmek için çeşitli stratejiler geliştirir, ancak bu stratejiler de kendi içlerinde çatışmalar ve paradokslar içerir. İnsan, kendi varoluşunu yaratırken aynı zamanda bu yaratımın sorumluluğunu üstlenir, bu sorumluluktan kaçış mümkün değildir. Bu kaçış girişimleri, inkar, bencillik ya da ideolojik bağlılık şeklinde ortaya çıkabilir, ancak bunlar da varoluşsal kaygıdan kaçınmak için yetersiz kalır ve yeni sorunlar yaratır. Varoluşçu düşünürler, bireyin bu ağır yüküyle başa çıkmak için farklı yollar önermişlerdir, ancak ortak nokta, insanın özgürlüğünün ve sorumluluğunun reddedilemez bir gerçek olduğu konusunda birleşmeleridir.

Varoluşçuluğun en önemli konularından biri de "özgürlük" kavramıdır. Varoluşçular, insanın özgürlüğünün mutlak olduğunu savunurlar. İnsan, kendi varlığını, kendi seçimlerinden sorumlu olarak yaratır. Bu özgürlük, bir lütuf değil, bir yükümlülüktür. İnsan, bu özgürlüğün ağır sorumluluğuyla baş başa kalır. Çünkü yaptığı her seçim, sadece kendisini değil, aynı zamanda diğerlerini ve dünyayı da etkiler. Bu özgürlük, aynı zamanda bir kaygı kaynağıdır. Çünkü insan, yaptığı seçimlerden dolayı sorumludur ve yanlış seçimler yapmaktan korkar. Bu korku, varoluşsal kaygı olarak adlandırılır. Varoluşsal kaygı, insanın kendi varoluşunun geçiciliğinin ve ölümcül doğasının farkındalığından kaynaklanır. İnsan, ölümün kaçınılmazlığıyla yüzleşmek zorundadır ve bu yüzleşme, varoluşsal kaygıyı daha da yoğunlaştırır. Ancak, varoluşçular özgürlüğün mutlak olmasının insanı felce uğratmayacağını, aksine, insanın kendini tanıması, kendini gerçekleştirme ve anlam yaratma yolunda ilerlemesini sağlayacağını savunurlar. Özgürlüğün reddedilmesi, kendini yanıltmak, sorumluluktan kaçmak ve "kötü niyetli" bir varoluş şekline girmek demektir. Özgürlüğün kabul edilmesi ise, kendine ve sorumluluklarına sahip çıkmak, anlamlı bir hayat kurma yolunda ilerlemek ve kendi özünü yaratmak demektir. Bu öz, önceden belirlenmiş değildir; sürekli olarak seçimler ve deneyimler aracılığıyla oluşur ve yeniden şekillenir. Bu sürekli yeniden şekillenme süreci, varoluşun dinamik ve esnek doğasını vurgular.

Varoluşçuluğun bir diğer önemli teması da "anlam" arayışıdır. Varoluşçular, dünyanın doğal bir anlam veya amaç taşımadığını savunurlar. İnsan, dünyaya anlam kazandıran varlıktır. Anlam, insanın kendi seçimlerinde, eylemlerinde ve ilişkilerinde ortaya çıkar. Bu, insanın anlam arayışını zorlu ve belirsiz bir süreç haline getirir. Çünkü anlam, önceden belirlenmiş değil, sürekli olarak oluşturulmalıdır. İnsan, anlam arayışında yalnızdır ve bu yalnızlık, varoluşsal kaygının bir diğer kaynağıdır. Ancak, bu yalnızlık aynı zamanda insanın özgürlüğünün ve sorumluluğunun bir göstergesidir. Çünkü insan, kendi anlamını kendi yaratır ve bu anlam, başkası tarafından önceden belirlenmemiştir. Varoluşçuluk, anlamın, mutlak ve evrensel bir gerçeklik yerine, bireysel ve öznel bir deneyim olduğunu vurgular. Bu öznellik, anlamın çeşitliliğine ve zenginliğine katkıda bulunurken, aynı zamanda onun göreceli ve tartışmalı doğasını da ortaya koymaktadır. Anlam arayışı, insanın hayatına yön veren ve ona güç veren bir itici güçtür; ancak bu arayış, sürekli bir mücadele, bir çaba ve bir risk alma durumunu gerektirir. İnsan, anlam arayışında sürekli olarak yeni deneyimler yaşar, yeni seçimler yapar ve yeni sorumluluklar üstlenir. Bu anlam arayışı, insanın hayatını anlamlı kılan şeydir ve ona varoluşsal bir bütünlük duygusu sağlar. Bu bütünlük duygusu ise, varoluşsal kaygıyla başa çıkmada önemli bir rol oynar.