İvme ve Hız

İvme, bir cismin hızının zamana göre değişim oranıdır. Hız ise bir cismin birim zamanda aldığı yoldur ve skaler bir büyüklüktür. İvme ise bir cismin hızının zamana göre değişimi nedeniyle oluşan vektörel bir büyüklüktür. İvmenin büyüklüğü ve yönü, cismin hızındaki değişimin büyüklüğüne ve yönüne bağlıdır. Newton'un ikinci hareketi yasası, bir cisme etki eden net kuvvetin o cismin kütlesi ve ivmesiyle doğru orantılı olduğunu ifade eder: F = ma.

Saatte kilometre (km/sa) veya metre/saniye (m/s) gibi birimlerle ifade edilen hız, cismin hareket ettiği yönü belirtmez. Öte yandan, metre/saniye kare (m/s²) veya gal (1 gal = 1 m/s²) gibi birimlerle ifade edilen ivme, cismin hızının hangi yönde değiştiğini de gösterir. Bir cisim hızlanıyorsa, ivmesi pozitiftir ve cismin hızı artmaktadır. Bir cisim yavaşlıyorsa, ivmesi negatiftir ve cismin hızı azalmaktadır.

İvme ve hız arasındaki ilişki, şu denklemlerle verilebilir:

• a = Δv/Δt (ivme, hız değişiminin zamana bölünmesidir)
• v = u + at (hız, başlangıç hızının ivme ile zamanın çarpımına eklenmesiyle bulunur)
• s = ut + 1/2 at² (yol, başlangıç hızının zamanla çarpımının yarısı ile ivmenin zamanın karesiyle çarpımının toplamıdır)

Bu denklemler, çeşitli hareket problemlerini çözmek için kullanılabilir. Örneğin, bir cismin başlangıç hızını, ivmesini ve aldığı yolu bilerek cismin belirli bir süre sonra hızını veya konumunu hesaplayabiliriz.