IP adresleri, internet çalışmalarının çok önemli bir parçasıdır. Ancak sokaktan herhangi bir insanı durdurup IP adreslerinin nasıl çalıştığını sorsanız, muhtemelen konuya dair bir fikirleri yoktur. Çünkü IP adresleri sahne arkasında rol oynayarak birçok internet kullanıcısının onlar hakkında endişelenmesi ya da düşünmesi bile gerekmeden varlıklarını sürdürmekte.

Ancak her kim internetin (her gün ona bağlı olarak yaşadığımız şeyin) nasıl çalıştığını daha iyi anlamak istiyorsa, IP adreslerinin çalışma şeklini öğrenmek bu sürecin büyük bir parçasıdır. Ve IT alanında ya da internete bağımlılığı olan diğer alanlarda çalışan kişiler de IP adresi kullanımıyla ilgili durumlarla karşılaşmaktadır. Dolayısıyla bu IP adreslerinin nasıl çalıştığını bilmek işinizi de daha kolay yapmanızı sağlayacaktır.

IP adresi nedir?

IP adresi “İnternet Protokolü” anlamına gelmektedir. Bu terim internetin çalışma şekliyle bazı kural setlerini ve süreçleri tanımlar. Özellikle, bir verinin arama motoru aracılığıyla bir cihazdan ya da bir ağdan diğerine nasıl gönderildiğini denetler.

Bu terimin adres kısmı daha kolay anlaşılmaktadır. İnternete bağlı her cihazı ve ağı tanımlamak için kullanılan benzeri olmayan bir numaradır. Ev adresiniz nasıl bir cadde, sokak ve bir numara içeriyorsa, IP adresiniz de noktalarla ayrılmış bir dizi rakamlardan oluşmaktadır. IP adresinizi, sitenize gelen trafik için adres olarak düşünebilirsiniz.

Örnek görmek isterseniz, şu anda çalıştığınız networkun IP adresini görmek isterseniz IHS Telekom IP sorgulama aracını kullanabilirsiniz.

Bunu okuyan çoğu kişi için, ekranda gördüğünüz IP adresi IPv4 (IP sürüm 4), yani her biri 0 ile 255 arasında dört sayının noktalara bölünmüş hali demektir.

Örn: 85.147.23.134 gibi.

Ancak bu formatta üretebileceğiniz adres sayısı sınırlı olduğu için ve internet devasa bir hızla büyümeye devam ettiği için artık bazı IP adresleri IPv6 (IP sürüm 6) formatı ile düzenlenmektedir. IPv6 adresleri 32 haneye kadar çıkabilmekte, alfabetik ve numerik basamakları kombine etmekte ve noktalar yerine iki nokta üst üste ile parçalara ayrılmaktadır. Şu örnekteki gibi: 2002:0db5:87b3:0000:0000:8a3e:0360:7534

Bir internet kullanıcısının, rakiplerinizi değil de sizin web sitenizi bulması için benzersiz bir kimlik numarasına sahip olmanız gerekir. IP adresleri de işte burada devreye giriyor. Bu ondalık sayılar ve basamaklar, web sitenizi internet ağına bağlı tutan ve bilgisayarların, cep telefonlarının ve diğer cihazların birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan şeydir. 

Peki, IP adresleri nasıl çalışıyor?

İnternetin şu anki gibi çalışabilmesi için, tüm cihazların ve ağların birbiri ile iletişim kurabilmesi adına bir yönteme ihtiyacı vardır..  Biz insanlar cihazlarımıza bir isim verirken (örn: Ayşe’nin iPhone’u ve Umut’un Bilgisayarı) ve sitelere ulaşmak için de alan adlarını (örn: hascoding.com) kullanırken, kullandığımız cihazlar da bu bağlantıları kurmak ve birbirlerini tanıyabilmek için IP adreslerini kullanırlar.

İnternete bağlanan her cihaz, tüm makinelerin internete bağlandığı ve birbirleri ile veri paylaştığı bütün kuralları ve süreçleri belirleyen iletişim sistemi olan TCP / IP (Aktarma Kontrol Protokolü / İnternet Protokolü) bulunduracak şekilde birbirleriyle bağlıdır. Bu onların kendilerine özgü dilidir ve bu benzersiz kimlik numaraları da birbirlerini anlama ve iletişim biçimlerinin parçasıdır.

Bir internet kullanıcısı herhangi bir web sitesine erişmek için bilgisayarını kullandığı zaman, öncelikle bu web sitesinin nerede olduğunu bilmesi ve içerdiği tüm içerikleri çekmesi gerekir. Bu sebeple, kullanıcının bilgisayarı ağ yönlendiricisi ile iletişim kurar ve daha sonra mevcut sitenin dosyalarına erişmek için web sitesinin içinde bulunduğu sunucuya bağlanır.

Bu süreçte yer alan her cihaz (bilgisayar, yönlendirici, sunucu) kendine özel bir IP adresine sahiptir ve bu adres cihazların birbirini tanımasını sağlar.  Bilgisayarlar bu IP adreslerine göre hangi web sitesini çekip, hangisini göstermeleri gerektiğini bu şekilde anlarlar.

Bir IP Adresi Size Ne Anlatır?

IPv4 her biri farklı bir şeyle iletişim kuran birkaç parçadan oluşmaktadır. İlk kısım network ağınızı gösterir, ikinci kısım ise cihazınızı veya yer sağlayıcısını (host) gösterir. Eğer sizin ev internetinize bağlı farklı cihazların IP adreslerine bakarsanız, ilk kısmın aynı olduğunu fark edeceksiniz. Bunun sebebi tüm cihazların aynı yönlendiriciye bağlı olmasından dolayıdır ve aynı genel IP adresini paylaşırlar.

Adresin ilk kısmın ne kadarının network adresine ayrıldığı sabit bir kural değildir. Bu kısım, network boyutları arasında internetin ilk günlerinde atanmış IP adresleri sınıfları ile ilgilidir. A class IP adresleri için ilk dördü; B class olanlar için ilk ikisi; C class adresler için ise ilk üçü networke ayrılmıştır.

Bilgisayar ağınız, IP adresinin hangi bölümünün ağ için ve hangisinin alt ağ maskeleri adı verilen host için olduğunu tanıyacak şekilde programlanmıştır. Farklı IP sınıfları ve alt ağlar, oldukça büyük ağlar söz konusu olduğunda daha fazla devreye girer. Çoğu ev ve iş ağı için bu ayrıntılar IP adreslerinizin nasıl görüneceği ve de nasıl çalıştıkları konusunda bir farklılık yaratmaz.

IP Adresleri Nasıl Atanmaktadır?

En üst seviyede ise, IP adresleri Internet Assigned Numbers Authority (IANA) tarafından atanmaktadır. IANA,  bu IP adresi bloklarını bölgesel internet kayıtlarına (RIR) atar, ardından onlar da kendi bölgeleri içerisindeki internet servis sağlayıcıları, devlet kurumları, okullar, şirketler ve diğer kurumlar arasında tahsis eder.

Çoğu ev ve iş ağlarında, IANA’nın kendi İnternet Servisi Sağlayıcınıza (İSS) atadığı adres bloklarından bir IP adresine otomatik olarak atanırsınız.  Çoğu durumda size dinamik bir IP sağlarlar, yani her zaman sabit kalan bir adres olmayacaktır. Eğer IHS Telekom’un “IP adresim nedir?” aracını kullandıysanız şu anki IP adresinizi görüntülediniz. Ancak 1 hafta sonrasında baktığınızda tamamen farklı bir adres görebilirsiniz.

İSS’ler dinamik IP adreslerini tercih ederler çünkü onlar için daha kolaydır. Bir kullanıcı, bulunduğu konumu her değiştirdiğinde bir ağın adresini yeniden yapılandırmak için özel bir noktaya ihtiyaç duymazlar. Dinamik IP adresleri bu sayede ağınızı daha güvenli hale getirmektedir. IP adresinizi sık sık değiştirirseniz, hackerların ağınıza saldırması çok daha zor olacaktır.

Özel ve Genel IP Adresleri

ISS’niz tarafından size atanmış olan IP adresiniz genel bir IP adresidir. Bu genel olarak tüm ağınızla ilişkilendirilmiş olandır. Aynı zamanda bazen otomatik ağ geçidi adresi olarak tanımlanır ve bu adresin yönlendiriciniz ile eşleştiğini göreceksiniz. Sizin ağınız dışındaki her network ve cihaz sizi bu IP adresi sayesinde tanıyacak ve takip edecektir.

Ana genel IP adresinize ek olarak, yönlendiricinize bağlanmış her cihaz özel IP adresine de sahip olacaktır. Daha önce de bahsettiğimiz gibi bu özel IP adresleri ilk kısımlarında genel IP adresine benzeseler de son kısımlarında her biri benzersizdir.

Örneğin, ağınız için genel IP adresi 124.38.175.0 ise, özel IP adresleriniz 122.38.185.1, 122.38.185.5, 122.38.185.22 vb. gibi olabilir. Yönlendiricinizin her cihaz için özel bir IP adresine sahip olması, onları birbirinden ayırmak için oldukça önemlidir.

Bilgisayarınız ve telefonunuz gibi interneti en çok kullandığınız cihazlara ek olarak, bluetooth’a bağlanan veya akıllı teknoloji kullanan her cihazın da kendisine özel bir IP’si mevcuttur.

Örnek vermek gerekirse, herhangi bir bluetooth kulaklık, akıllı TV, kablosuz yazıcı ve akıllı lamba da ağınızda bulunan cihazlara dahildir.

Yönlendiriciniz otomatik olarak her cihaza özel bir IP tanımlar. Ve eğer isterseniz çoğu cihazın özel IP’sini kolaylıkla değiştirebilirsiniz.

Ancak çoğunlukla, ağınızdaki özel IP adreslerini bilmenize veya düşünmenize gerek yoktur. Farklı cihazlar, birbirlerine bağlanmak, tanımak ve birbirleriyle iletişim kurmak için IP adreslerini kullanır, ama biz cihazları kullanırken onları oluşturduğunuz veya üretici tarafından sağlanan (Ayşe’nin iPhone’u gibi) hatırlanması kolay isimler veririz. Ve bu da onları tanımamıza yetecektir.

IP Adresleri Ne için Kullanılır?

IP adresleri belli bir cihazı, web sitesini ya da network’ü diğer cihaz veya ağlarla bağlantı kurması ve iletişim sağlaması gerektiğinde kullanılan internet protokolüdür. Ancak ayrıntılara indiğimizde, IP adreslerinin kullanım amaçları IP adresi çeşitlerine göre değişmektedir.

Özel IP Adresleri

Özel IP adresleri aynı sunucu içerisindeki cihazları ayırt etmek için kullanılır. Bir yönlendiricinin sizin bilgisayarınızla ve Bluetooth kulaklıklarının arasındaki farkı söylemesi gerekmektedir ve kulaklıklarınızın da onu eşleştiriniz telefonu tanıması gerekmektedir. Birbirinden farklı bu cihazlar her iletişim kurduklarında birbirlerini IP adresleri sayesinde tanırlar. 

Genel IP Adresleri

Genel IP adresleri belirli bir ağı tanımak için kullanılır. Her  ne kadar düzenli olarak değişseler bile sizin ISS’nız belirli bir ağa ait aktivitelerinizi  genel ağ IP adresleri üzerinden takip eder. Böylece korsan programlar indirilmesi, spam e-postalar gönderilmesi gibi illegal aktiviteleri tespit edebilir ve takip edebilirler. 

Internet sunucularındaki IP adresleri o sunucuda depolanan web sitelerini tanımak için kullanılır.  Bu yönlendiricinizin ve tarayıcınızın belirli bir siteyi tanıyıp çekmesi için çok önemli bir parçadır.  Paylaşılan sunucu (hosting) planlarında ise birden fazla web sitesi aynı IP adresine sahip olur. Bu durumlarda lütfen endişelenmeyin,  hosting hizmeti veren firma her kullanıcının ve her ziyaretçinin doğru siteye yönlendirildiğinden alan adları sayesinde yani ziyaretçilerin de sitenize erişirken kullandığı adres sayesinde emin olur. (Sadece diğer  makineler IP adresi kullanmaktadır)

DNS Sunucuları Nasıl Çalışır?

DNS (domain name system) yönlendiricilerin ve tarayıcıların alan adlarını IP adreslerine dönüştürmede  ve de tam tersini yapmasında önemli bir rol oynar. DNS kavrama genellikle bir telefon defteri ile tasvir edilir (çünkü alan adlarının hangi IP adresleri ile kayıtlı olduğunu gösteren bir rehberdir) DNS sunucuları tüm alan adlarını ve IP adreslerini sizin için kayıt altına alan ve bunları birbirine dönüştüren bir teknolojidir.

Yönlendiriciniz sizin ISS’niz hangi DNS sunucusu ile ya da birkaçı ile çalışıyorsa onunla çalışmak için yapılandırılmıştır. Bu aslında makinelerin interneti istediğimiz gibi kullanabilmek için yapılandırdığı iletişim sürecinin bir başka adımıdır.  Cihazınız yönlendiricinize tarayıcınız üzerinden hangi web sitesini görmek istediğinize dair bir mesaj gönderir, yönlendiriciniz de DNS sunucusuna bağlanır ve girdiğiniz alan adını bir IP adresine dönüştürür. Bu da sonuç olarak sizi görmek istediğiniz web sitesine ulaştırır!

İnternet ve web sitelerinin hızı sayesinde tüm bu adımlar kullanıcının deneyimlediği birkaç saniye içerisinde gerçekleşir.  Ve tabii ki hepsi arka planda siz endişelenmeden olur biter. 

Sonuç Olarak:

IP Adresleri Sizin İçin Ne Anlama Geliyor?

Eğer gündelik bir internet kullanıcısı iseniz,  ya da günümüzdeki hemen herkes gibi interneti oldukça sık kullanan biri iseniz,  IP adreslerinin nasıl çalıştığı günlük hayatınızdaki işlerinizi yaparken sizin için çok önemli bir konu olmayacaktır. Tüm bu sistemler bizler için tasarlanmış daha tüketici-dostu arayüzler ve süreçler ile işlerimizi yürütürken, arka planda sorunsuz bir şekilde çalışmak için tasarlanmıştır.

İnternete bağlı cihazlarınızı hatırlamanızı kolaylaştıracak isimler ile tanımlayabilirsiniz.  Ve tabii ki bir web sitesine ulaşmak istediğinizde ya da siz kurmak istediğinizde, bir dizi rakamdan çok daha anlaşılır ve hatırlanması kolay alan adları kullanacaksınız.  Ancak bu süreçlerin daha çok teknik tarafında çalışan kişiler için IP adreslerinin nasıl çalıştığı konusu, bizler için bu sistemi kesintisiz sürdürebilmek adına çok önemlidir.