İşletim Sistemi Tanımı ve İşlevleri

Bir işletim sistemi (OS), bir bilgisayarın veya bilgi işlem cihazının kaynaklarını ve yazılımlarını yöneten ve kontrol eden temel yazılımıdır. Temel işlevleri şunları içerir:

• Donanım yönetimi: İşletim sistemi, CPU, bellek, depolama cihazları ve çevre birimleri gibi bilgisayarın donanımını kontrol eder ve yönetir.
• Yazılım yönetimi: İşletim sistemi, bilgisayar sisteminde çalışan uygulamaları ve yardımcı programları yükler, çalıştırır ve sonlandırır.
• Kaynak tahsisi: İşletim sistemi, donanım kaynaklarını (CPU süresi, bellek vb.) uygulamalar ve işlemler arasında tahsis eder.
• Kullanıcı arayüzü: İşletim sistemi, kullanıcının bilgisayar sistemiyle etkileşime girebileceği bir arayüz sağlar (ör. komut satırı veya grafik kullanıcı arayüzü).
• Dosya yönetimi: İşletim sistemi, bilgisayarın depolama cihazlarında depolanan dosyaları yönetir, oluşturur, değiştirir, siler ve düzenler.
• Güvenlik: İşletim sistemi, yetkisiz erişimi önlemek ve sistemin bütünlüğünü korumak için güvenlik mekanizmaları uygular.

İşletim Sistemi Çeşitleri

İşletim sistemleri, amaçlarına ve kullanım ortamlarına göre çeşitli kategorilere ayrılabilir:

• Masaüstü İşletim Sistemleri: Kişisel bilgisayarlar, dizüstü bilgisayarlar ve masaüstü bilgisayarlar için tasarlanmıştır (ör. Windows, macOS, Linux).
• Sunucu İşletim Sistemleri: Ağ sunucuları ve iş istasyonlarında kullanılır ve daha yüksek ölçeklenebilirlik ve güvenlik sunar (ör. Windows Server, Linux, Solaris).
• Mobil İşletim Sistemleri: Akıllı telefonlar, tabletler ve diğer mobil cihazlarda bulunur (ör. Android, iOS, Windows Mobile).
• Gömülü İşletim Sistemleri: Özel amaçlı cihazlar ve sistemlerde kullanılır (ör. gerçek zamanlı işletim sistemleri, otomotiv sistemleri).

İşletim Sistemi Yapıları

İşletim sistemleri, kaynakları yönetme ve kontrol etme şekillerine göre farklı yapılara sahiptir:

• Monolitik Çekirdek: Tüm bileşenler tek bir büyük programda birleştirilir.
• Mikro Çekirdek: Temel işlemleri (donanım yönetimi, bellek yönetimi) işleyen küçük bir çekirdek ve işletim sisteminin diğer işlevlerini gerçekleştiren ayrı işlemlere sahiptir.
• Hibrit Çekirdek: Monolitik ve mikro çekirdek yapıları arasında bir karışımdır.

İşletim Sistemi Güvenliği

İşletim sistemleri, siber saldırılara karşı savunmasız olabilir. Yaygın güvenlik sorunları şunları içerir:

• Zararlı yazılımlar: Virüsler, solucanlar ve truva atları gibi kötü niyetli yazılımlar.
• Kimlik avı: Kullanıcıları hassas bilgileri vermeleri için kandırma girişimleri.
• Parola kırma: Kullanıcı parolalarını çalmak için çeşitli teknikler.
• Güvenlik açıkları: İşletim sistemindeki kod hataları veya yapılandırmalardaki zayıflıklar.

İşletim sistemi güvenliği, yazılım güncellemeleri, güvenlik duvarları, antivirüs yazılımları ve kullanıcı bilinci yoluyla sağlanır.