makale içerik
Viyadük Nedir?
Viyadük, kelime olarak Türk Dil Kurumu tarafından; ‘köprü yol’ olarak tarifleniyor. Köprü yol da ‘vadi veya ırmak üstünden demir yolu veya kara yolunun geçişini sağlayan, ayaklar üzerine oturtulmuş yüksek ve uzun köprü, viyadük’ şeklinde tanımlanıyor. Kelimenin kökeni ise Fransızca viaduc sözcüğünden geliyor. Via+duc olarak iki ayrı kelimeden oluşuyor. Via, yol Duc ise, Latince yürütmek, götürmek, sürmek, iletmek, yönetmek, önderlik, liderlik etmek gibi anlamlara gelen ducerefiilinden geliyor. Aslında viaduc kelimesi, Fransızcada yolu yürüten, yolu taşıyıp götüren gibi bir anlama tekâbül ediyor. Viyadükler, Eski Romalılar döneminde su kemeri yapımında kullanılan tekniğe benzer yöntemlerle yapılmaya başlanmış ve günümüzde teknolojinin olanakları ile temel mantığı aynı kalarak yapım teknikleri ve şekli değişikliğe uğramıştır. Viyadükler, yolun dolambaçlı olmasını engellemenin yanı sıra trafik ve zaman kaybını da azaltması amaçlanarak inşa ediliyor. Genellikle otoyollar veya demiryolu akışını düzene sokmak için sıklıkla kullanılıyorlar.
Viyadükte ‘En’ler
İskoçya’da bulunan ve demiryolu için yapılmış olan Laigh Milton Viyadüğü, 1812 yılında inşa edilmiş ve günümüze kadar ayakta kalabilmiş bilinen en eski demiryolu viyadüklerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Birçok Avrupa şehrinde 1800’lü yıllarda yapılmış benzer yapılar bulmak mümkün. Yine viyadük tarihinde oldukça eski yapılardan biri de Almanya’da bulunan Göltzsch Viyadüğü oluşturuyor. Dünyanın en büyük tuğladan yapılmış viyadüğü olan Göltzsch Viyadüğü, bir süre en uzun demiryolu viyadük unvanına da sahipti. Uzunluğu 574 metre, genişliği 23 metre ve yerden yüksekliği 78 metre olan Göltzsch Viyadüğü, turistlerin de oldukça ilgisini çekiyor. Ancak objektifimizi günümüze çevirdiğinizde, teknolojinin neleri değiştirdiğini rahatlıkla görebiliyoruz. Bir dönem en uzun viyadük unvanına sahip olan Göltzsch Viyadüğü, sadece 574 metre uzunluğundaydı. Günümüzde bu unvan ise 164.8 km gibi muazzam bir uzunluğa sahip olan Danyang-Kunshan demiryolu viyadüğüne ait. Pekin – Şanghay yüksek hızlı demiryolunun bir parçası olup bu viyadük, 2011 yılından bu yana hizmet veriyor. Dünyanın en yüksek viyadükleri arasında ise 343 metre yüksekliğe sahip olan Millau Viyadüğü yer alıyor. Güney Fransa'daki Millau yakınlarındaki Tarn nehrinin vadisini kaplayan bu viyadük, Fransız köprü mühendisi Michel Virlogeux tarafından mimar Norman Robert Foster'la birlikte tasarlanmış. Dünyanın en yüksek taşıt köprüsü unvanına sahip olan viyadük, Eyfel Kulesi'nden biraz daha uzun olması ile dikkat çekiyor.
Türkiye'de bulunan viyadüker ise;
Atatürk Viyadüğü
TAG Otoyolu’nda bulunan (Tarsus Pozantı Ayrımı – AdanaToprakkale - Gaziantep Otoyolu Nurdağı ) 14 viyadükten en büyüğü olan Atatürk (Nurdağı) Viyadüğü, 801,5 metre uzunluğu, 149,5 metre yüksekliğiyle, yapıldığı dönemde Avrupa’nın ikinci, Türkiye’nin en büyük viyadüğü olma özelliğini taşımaktaydı. Viyadüğün yapım işlerinin tamamına yakını Türk mühendislerinin imzasını taşıyan viyadük, güzergahın coğrafi ve jeolojik açıdan en kritik yeri olan ve eski adıyla ''Gavur Dağları'' yeni adıyla Orta Amanoslar'ın Nurdağı kesiminde Olucak Vadisi üzerinde yer alıyor. Yapımına 1993 yılında başlanan viyadükte çalışmalar 1998 yılında tamamlandı. Kayar kalıp sistemiyle yapılan elevasyon inşaatında ve çelik konstrüksiyon montajında vadinin yapısı, yüksekliği ve aşırı rüzgara maruz olması gibi zorluklarla mücadele edildi.
Eyiste Viyadüğü
Günümüzde ise inşaatı süren ve tamamlandığın Türkiye’nin en yüksek viyadüğü unvanını alacak olan Eyiste Viyadüğü oldukça dikkat çekiyor. Toplam uzunluğu 1.372 m, genişliği 25 m ve en yüksek kısmı 155 metre olacak Eyiste Viyadüğü İç Anadolu Bölgesi ile Akdeniz Bölgesini birbirine bağlayacak. Çalışmalar bittiğinde Alanya - Konya arası 2 saate inecek. Türkiye’nin ilk yüksek ayaklı viyadüğü olacak Eyiste Viyadüğü, dengeli konsol yapım metoduna göre yükseklikleri 42 metre ve 155 metre arasında değişen 8 adet orta ayak ve 2 adet kenar ayak üzerinde, 12,50 metre gabarili çift yol platformuna göre aynı temele oturan iki farklı köprü şeklinde projelendirildi.
