Kimyada Nükleofilik Substitüsyon Tepkimeleri

Nükleofilik substitüsyon, bir atom ya da bir atom grubunun, bir kimyasal bileşikte başka bir atom ya da atom grubuyla yer değiştirmesiyle meydana gelen bir kimyasal tepkime türüdür.

Nükleofiller, elektron çiftleri bağışlayabilen türlerdir. Substitüsyona uğrayan türler ise elektrofillerdir ve elektron çiftleri kabul edebilirler.

Nükleofilik substitüsyon tepkimeleri, genel olarak aşağıdaki şekilde yazılabilir:

Burada Nu nükleofil, R-X elektrofil, R-Nu yeni oluşan ürün ve X ayrılan gruptur.

Nükleofilik substitüsyon tepkimeleri iki ana kategoriye ayrılır:

• S_N1 (Tek Adımlı Nükleofilik Substitüsyon): Bu tepkimede, ayrılan grup önce elektrofiltten ayrılır ve ardından nükleofil gelir ve elektrofille reaksiyona girer.
• S_N2 (İki Adımlı Nükleofilik Substitüsyon): Bu tepkimede, nükleofil ve elektrofil aynı anda reaksiyona girer ve tek bir adımda ürün oluşur.

Hangi mekanizmanın gerçekleşeceği çeşitli faktörlere bağlıdır, bunlar arasında:

• Elektrofilin yapısı
• Nükleofilin yapısı
• Çözücü

Nükleofilik substitüsyon tepkimeleri, organik kimyada yaygın olarak kullanılan sentetik yöntemlerdir ve çeşitli kimyasal bileşiklerin hazırlanmasında kullanılır.