Ahi, Yaya ve Müsellemler, Has, Cebelü, Pençik Sistemi Nedir?

Osmanlı Devleti’ne özgü kelimeler bunlar. Her birinin ayrı ayrı anlamı var. Sırasıyla hepsini 1-2 cümle ile açıklayalım..

 

AHİ NEDİR ?

Ahilik, Ahi Evran tarafınca Hacı Bektaş-ı Veli’nin tavsiyesiyle kurulan esnaf dayanışma teşkilâtıdır. Aslen Horasan kökenli olup Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu’da yaşayan Müslüman Türkmen halkın sanat, ticaret, iktisat benzer biçimde muhtelif meslek alanlarında yetişmelerini sağlayan, onları hem ekonomik bununla beraber etik yönden yetiştiren, emek verme hayatını iyi insan meziyetlerini esas alarak düzenleyen bir örgütlenmedir. Kendi kaide ve kurulları vardır.

 

Yaya ve Müsellemler Nedir?

Osmanlı Devleti’nin başlarda sürekli ve tertipli bir Osmanlı ordusu yoktu. Eli tabanca tutan hepimiz asker sayılır ve gerektiğinde harbe katılırdı. Ancak bu kuvvetlerin kifayetsiz kalması üstüne Orhan Bey Dönemi’nde ilk tertipli Osmanlı ordusu kuruldu. Türklerden yapılan bu ordunun atsız askerlerine “yayalar”, atlı askerlerine ise “müsellemler” ismi verildi. Yayalar ve müsellemler 15. yüzyılın ortalarına doğru savaştan çekilerek öteki yardımcı güçleriyle beraber geri hizmetlerinde kullanılmaya başlandı.

 

Has Nedir?

Has, Osmanlı İmparatorluğu’nda geliri 100 bin akçeden fazla dirliklerdir. Padişaha, hanedan üyelerine, veziriazama, beylerbeyine, sancak beyleri ve üst seviye devlet görevlilerine verilirdi.

 

Cebelü Nedir? 

Tımar sahipleri senelik gelirlerinin ilk 3 bin akçesini kendi geçimleri için ayırırlardı. Buna “Kılıç Hakkı” denirdi. Geri kalan gelirin her 3 bin akçesi için de tam teçhizatlı 1 tane atlı asker yetiştirmek ve gerektiğinde bunlarla beraber harbe katılmak zorundaydılar. Bu askere “Cebelü” ismi verilirdi. Tımar sahipleri harbe çağrıldıklarında bu yetiştirdikleri Cebelülerle birlikte harbe giderlerdi.

 

Pençik Sistemi Nedir?

Akıncıların aldıkları Hıristiyan harp esirlerinden beşte birinin devlete verilmesi ve bunların eğitilerek orduya katılımı usulüdür. Pençik oğlanları, önceleri Gelibolu «Acemi Ocağında» gemicilik işlerinde kullanıldı. Daha sonraları belli bir ücret karşılığında Anadolu’da Türk köylülerinin yanına, Türkçe öğrenmek ve Türk töre ve göreneklerine bakılırsa eğitilmek suretiyle verilirdi. Türk köylü aileleri arasında eğitilen ve Müslüman yapılanlar, birer akçe yövmiye ile Acemi Ocağına alınırlardı. II. Murat (1421 – 1451) döneminde Devşirme Kanunu çıktıktan sonrasında pençik sistemi asker alma usulü terkedildi.