Eski Türk topluluklarının çevresindeki devletlerle ilişkileri hangi alanlarda olmuştur?

Eski Türk toplulukları bilinmiş olduğu suretiyle önceleri göçebe bir ömür sürerken zaman içinde yerleşik bir ömür sürdürmüşlerdir. Gelişen ömür standartları ve değişen şartlar, Türklerin etrafında ki devletlerle olan ilişkilerini etkilemiştir. Önceleri ancak savaşıp ganimet olarak alıkları ile geçinen Türkler, yerleşik hayata geçtikten sonrasında ticarete ehemmiyet vermiş; et, deri, silah, kürk ve at şeklinde mamüllerin satışını yapmışlardır. Yapılan bu ticaretin karşılığında ise ipek, çay ve tahıl elde etmişler gelişimlerini sürdürmüşlerdir. Sonraları gelişen Türk toplumları ipek yolunun ticaretine de katılım sağlamışlardır. Tabi bunlar ticari olan ilişkiler.

Devlet olarak Türk toplulukları etrafında ki öteki devletlerle siyasal ve toplumsal alanda da ilişkiler kurmuştur. Bunun la birlikte kültürel etkileşimin olduğu ilişkilerin sıklığı niçin ile açıktır. Çevresinde ki öteki devletlerden kız alıp vermek sureti ile akrabalık bağı da güçlendirilmiştir. Hep iyi ilişkiler de laf mevzusu değil doğal olarak ki. Özellikle Çin devleti ile yaşanmış olan siyasal ve askeri anlamda ki çekişmeler ikili ilişkilerin devamlı kopmasını sağlamıştır. Ticari yaptırımlar bu yüzden kesilmiş, meydana getirilen harp zararından etkilenir olunmuştur. Artık harp sonu ganimet toplamak yerine uğranılan zarar hesaplanır olmuştur. Bu nedenle ticari ilişkileri geliştirme amaçlı düşmanlıklar uzun soluklu değil de kısa vakit içinde sona erecek biçimde geliştirilmiştir. Anlaşmalar imzalanmış dostluklar pekiştirilmiştir. Yapılan savaşların sonun da yazılı antlaşmalar imzalanması tarihte ki yerini ilk yazılı antlaşma olarak koruyor olması da ayrı bir ehemmiyet arz ediyor.