Gazneliler ve Selçuklular Dönemi’nde Farklı Dillerin Kullanılmasının Nedenleri Neler Olabilir?

963 yılında Sultan Alp Tekin tarafınca Gazneli Devleti’nde de, 1037 tarihinde devlet haline gelen Selçuklularda da devletlerin resmi kontakt dili Farsçaydı. Nitekim Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı vatanlarında de farsça resmi kontakt dili olarak kullanılmıştır.

Ancak Osmanlı’da bu anane belli bir süre sonra terk edilmiştir. Osmanlı Devletinde Farsça haricinde Arapça Türkçe dillerinin birbirilerinden etkilenmesi kararı üçlü bir yapı başat olmuştur. Fakat jön Türk hareketiyle başlamış olan ve cumhuriyet dönemlerinde doruk noktaya ulaşan dilde Türkçeleştirme faaliyetleri bu kompleks dil kullanımını belli miktarda ortadan kaldırmıştır.

 

Türkler, Türk Dili ve Kültürel Etkileşim

Türkler her ne kadar oldukça iyi birer asker ve devlet kurucusu olsalar da, devletleşme periyodu içinde bir devlette olması ihtiyaç duyulan bütün birimler kimi vakit noksan kalmıştır. Ayrıca göçebe bir kültürel yapıya haiz olan Türkler, yerleşik ve daha köklü kültürlere haiz kavimlerle etkileşime girdikleri zaman bu kavimlerin kültürlerinden etkilenmişler, dillerini, ömür biçimlerini ve devlet idare şekillerini yansılamak etmek ve yorumlayarak kendi tane ve geleneklerine uyarlamaktan çekinmemişlerdir.

Nitekim hem Gazneli aynı zamanda Selçuklu devletleri zamanlarında baskın kültür olarak karşılarına Fars dili ve edebiyatından ve hatta devlet idaresinden etkilenmişler ve kültür ve gelenekleri devam ettirmişlerdir. Ancak talep eder beylik olsun talep eder devlet olsun Türkler kurmuş oldukları yapılarda Türkçeyi resmi dil olarak da kullanmışlardır. Bunların en bilindik örneğini ise başlangıcında Karamanoğlu Mehmed Bey’in bulunmuş olduğu Karamanoğulları beyliği oluşturmaktadır.

Arapça ve farsça şeklinde dillerin Türkler tarafınca devlet yönetiminde kullanılması ise hem dil aynı zamanda edebiyat açısından Türk dilinin gelişmesine katkı elde etmiş olmakla beraber bu dillerin güçlü etkisi dibine da girmiştir.