Gerileme Dönemi Islahatları

LALE DEVRİ
(Padişah III. Ahmet-Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa)

Avrupa’ya ilk kez elçi gönderildi. (İlk elçi Paris’e gönderilen Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi’dir.)

Matbaa kuruldu (1727)

(Yirmisekiz Çelebi Mehmet’in oğlu Sait Efendi Paris’ten beraber döndüğü İbrahim Müteferrika ile ilk matbaayı kurdu)

Yalova’da bir kağıt fabrikası kuruldu.

İstanbul’da çini ve kumaş imalathaneleri açıldı.

Tercüme odaları kurularak Arapça ve Farsça’dan doğu klasikleri Türkçe’ye çevrildi.

İlk kez çiçek aşısı uygulandı.

Yençerilerden bir itfaiye bölüğü kuruldu.

İlk kez Avrupa tarzı mimari yöntemler kullanıldı. Sivil mimari gelişti. (Kağıthane ve Boğaziçi’nde yalılar, Sultan Ahmet’te III. Ahmet Çeşmesi)

Bu dönem Patrona Halil isyanı ile sona ermiştir.

Not: ilk kez bu dönemde yapılan ıslahatlarda batı örnek alınmıştır.

I. MAHMUT (1730-1754)
(İvaz Mehmet Paşa, Hekimoğlu Ali Paşa, Yeğen Mehmet Paşa, Humbaracı Ahmet Paşa)

İlk askeri ıslahatların görüldüğü dönemdir.

Humbaracı ve topçu ocakları ıslah edildi. (Kont de Boneval “Humbaracı Ahmet Paşa”) (1736- 1739 Osmanlı-Rus savaşında ilk kez kullanıldı). Bu ıslahatlar Osmanlı-Rus ve Osmanlı Avusturya savaşlarında sonuç verdi.

Ordu; Bölük, Tabur ve Alay gibi kısımlara ayrıldı.

Subay yetiştirmek amacıyla ilk kez Kara Mühendishanesi açıldı. (Mühendishane-i Berr-i tHümayun)

III. MUSTAFA (1757-1774)
Topçu Ocağı ve tophane düzene kondu.

Deniz subayı yetiştirmek amacıyla Deniz Mühendishanesi kuruldu. Tersane ıslah edildi. (Mûhendlshane-ı Bahr-ı Hümayun-1773)

Macar Baron de Tott tarafından Sürat Topçuları Ocağı kuruldu (ölümüyle de dağıldı)

Maliye düzeltildi.

Sadrazam Koca Ragıp Paşa dönemin en önemli ıslahatçısıdır.

I. ABDÜLHAMİT (1774-1789)
Halil Hamit Paşa’nın çabalarıyla Sürat Topçuları Ocağı tekrar geliştirildi.

Humbaracı ve Lağımcı ocakları ıslah edildi.

Ulufe alım satımı yasaklandı. Yeniçeri yoklaması yapılarak, yeniçerilerin sayısı azaltıldı.

İstihkam okulu açıldı.

Kara ve deniz kuvvetlerinin yeniden düzenlenmesi için Avrupa’dan mühendisler getirildi.

III. SELİM (1789-1807)
Avrupa tarzında Nizam-ı Cedid ordusu kuruldu. Ordunun masraflarını karşılamak için İrad-ı Cedit hâzinesi oluşturuldu. Nizam-ı Ceditin ilk başaRIsı 1789‘da Fransızların Mısır’ı işgalinde görüldü.

Londra, Viyana, Paris ve Berlin gibi Avrupa Devletlerinde sürekli elçilikler açıldı. (Batıdaki gelişmeleri yakından izlemek amacıyla)

Topçu, Humbaracı, Lağımcı ocaklarının ıslahı için kanunnameler çıkarıldı.

Deniz Mühendishanesi (Mühendishane-i Bahr-ı Hümayun) genişletildi.

Kara Mühendishanesi, genişletilerek istihkam ve topçu subayı yetiştiren büyük bir okula dönüştürüldü. (Mühendishane-i Berr-i Hümayun)

Resmi devlet matbaası kuruldu.

Yeniçeri Ocağı’na eğitim zorunluluğu getirildi.

Vezir sayısı sınırlandırıldı.

Gerileme dönemi ıslahatları konumuza ıslahatların genel özellikleri ile devam ediyoruz.

Gerileme Dönemi Islahatlarının Genel Özellikleri
Bu yüzyılda Osmanlı Avrupa’dan geri kaldığını kabul etmiştir.

Islahatlarla Avrupa örnek alınmıştır.
Padişah ve devlet adamlarının görevleri süresince sınırlı kalmıştır.
Yeniçerilerin tepkileri nedeniyle ıslahatlar devamlı olmamıştır.
Askeri ıslahatlar (batılılaşma) göz önünde bulundurulmuştur.
17. yy Islahatları konumuza da bakabilirsiniz.