İlk Türk İslam devletleri ile İslam öncesi Türk devletlerinin idare anlayışlarını karşılaştırınız.

“Türk Cihan Hakimiyeti Ülküsü” İslâmiyet’in kabulü ile “Cihat” anlayışıyla birleşerek “İslamiyet’in dünyaya başat olması” şekline dönüşmüştür.

İlk Türk devletlerindeki “kut” inanıcı İslamiyet’i kabul ettikten sonrasında İslami bir anlam kazanarak “Allah’ın takdiri yada nasibi” olarak yorumlanmıştır. Kut’un belli bir hanedana verildiği düşüncesi aynen devam etmiştir.



Türklerin İslâm hayatına başat olması İslâm devlet hukukunda da bir ekip değişikliğe niçin oldu. Emeviler ve Abbasiler döneminde halifeler hem siyasal bununla beraber dini işleri yönetim ederdi. Büyük Selçuklulara kadar İslâm Dini ’ni karar veren devletlerin hükümdarları halifenin yüksek otoritesini tanımaktaydılar. Bu kaide 1058 tarihinde Abbasi Halifesi temsil etmiş olduğu siyasal otoriteyi bir törenle Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey’e devretti. Böylece İslâm tarihinde ilk kez resmen dini ve siyasal otorite birbirinden ayrıldı.

İlk Türk Devletlerinde devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı meclise kongre (toy, kengeş) ismi verilmiştir.




Kurultaya hakan, hatun, vezirler, Boy beyleri, komutanlar, ileri gelenler, yönetimsel görevliler katılmıştır.

Devletten devlete bir farklılık göstermekle beraber kurultayın almış olduğu kararlar bağlayıcı nitelikteydi. Kağan kurultayın kararlarını dikkate almak zorundaydı. Alınan karara uymazsa ortaya çıkan sonuçlardan görevli tutulurdu. Kurultay, hükümdarın uygulamalarını kabul etmeyebilirdi. Mesela Kök Türk Devletinde Bilge Kağan’ın (716-734) şehirlerin surlarla çevrilmesi ve Budizm’in kabul edilmesi istekleri kongre tarafınca reddedilmiştir.