Osmanlı Enderun Mekteplerinin kapısında yazan bu laf ile sizce ne anlatılmak istenmiştir?

“Burada hiç bir balık uçmaya, hiç bir kuş yüzmeye zorlanmaz.” Osmanlı Enderun Mekteplerinin kapısında yazan bu laf ile sizce ne anlatılmak istenmiştir? Söyleyiniz.



Edirne’nin fethinden sonrasında kurulmuş olan Enderun mektepleri, bir saray okulu olarak devlet adamları ve bilim insanları yetiştirilmesini sağlamıştır. Osmanlı Devleti tarafınca Fatih Sultan Mehmet döneminde Hristiyan çocuklar bu okulda yetiştirilerek akıllı ve akılcı bir öğrenim verilmiştir. Sarayın iç kısmında hususi bir yeri olan bu okul din, sanat, edebiyat, coğrafya, matematik ve mantık benzer biçimde noktalarda öğrenim veriyordu.



Okulun kapısında yer edinen bu laf ise öğrencilere kurumun mantığını anlatıyordu. Mantık çerçevesinde balıklar uçamaz ve kuşlar yüzemez. Bu vaziyet zorlama ile dahi olsa başarılamaz. Balıklar her ne kadar uçmaya zorlansa da olası değildir. Mantıktan çıkıldığında ise bu vaziyet insanoğlu için de düşünülebilir. Yani bu okullarda hiç bir talebe yapabileceklerinden ve kabiliyetlerinden öteye zorlanmazdı.



Örneğin, Enderun mekteplerinde öğrenim alan bir çocuk matematikten anlıyorsa ve edebiyatı anlamıyorsa, bu kişiye sanat ve edebiyat alanında zorlama yapılmazdı. Bu talebe ancak matematik mevzusunda başarı sağlayabilecekse, matematik mevzusunda en iyi eğitimi alması sağlanırdı. Böylece her talebe kendi alaka alanında daha bereketli çalışmalara yaparak o alanda uzmanlaşabilirdi.