Türklerde cihan hakimiyeti anlayışının ortaya çıkmasında kut inancının tesiri nedir?

Türkler de hanedanın Tanrı tarafınca seçildiği, devletin kutsallığı ve devletin hanedanın ortak malı olduğu inancı İslamiyet’ten ilkin yaygındı. Bu vaziyet Türklerde ki kut anlayışının gereği olmakla beraber, İslamı yeğleyen Türklerde cihan hakimiyeti mevzusunda mühim rol oynamıştır. Avrupa Hun devleti kut anlayışı gereği Tanrının yeryüzünde ki gücünün temsil etmiş olduğu düşüncesi hakim olmuştur. Bu sebeple bütün cihana hükmetmek için Avrupa içlerine kadar ilerlemeyi sürdürmüş olmaları bu anlayışa örnektir. Bu nedenle İslam’da benzer özellikte olan cihan hakimiyeti anlayışını benimsemeleri fazlaca ta zor olmamıştır

Hemen her devirde kurulan ve yıkılan tüm devletler, milletlerinin yapılandırdığı büyük yapılanma yardımıyla oluşturulmuştur. Her ulus kendi kültürünün tecellisi olarak görmüş olduğu devlet yapılanmalarına ehemmiyet arz etmiş, devleti için meydana getirilen fedakarlıklara katlanmıştır. Türkler de ise Tanrı tarafınca verilen bir güç ile yönetildiği kabul edilen devlet, geleneklerini daha mübarek göstermiş ve inanılmasını sağlamıştır. Kut anlayışı gereği tahta oturan bütün Hanlar tanrının verdiği yetkiyi kullanma sorumluluğunun yanı sıra; milletini ve yargı sürmek istediği bütün insanlığı, adaleti sağlamak amacı ile tedvir etmek istemiştir. Hiçbir gücün kendisi kadar adaletli davranmayacağı fikir ile artan topraklarda, düşünüldüğü şeklinde hakkaniyet ve refah tesis edilmiştir. İslam’la beraber aynı amaca hizmet ediyor olmak, cihan hakimiyeti şeklinde bir ülküye haiz olmak, Türkleri endişelendirmemiş hatta Gök Tanrı inancından sonrasında ki en müsait dini kabullenmelerini sağlamıştır.