Uygurların kabul ettikleri Mâni dini, onların ömür tarzlarını nasıl etkilemiştir?

“Maniheizm” dininin kainat anlayışında Tanrı kabul görülmemiş ve yok sayılmış olarak kabul edilir. Aksine Aydınlık ve öfkeli Karanlık şeklinde iki faktör Tanrı’nın yerini almaktadır. Maniheizm amacı aydınlığa dayanan ruhu karanlık maddenin gözlerinden kurtarmaktır.

Bu amaca ölümle değil şundan dolayı Maniheizm reenkarnasyona inanırlar hayattan, bedenden, maddeden ve bu cümleden sanattan bu sebeple tamamı maddeden yapılmıştır nefret etmekle ulaşılabilir. Maniheistler’e nazaran dünya sevgiye hizmet eden bir yapıt değil, bir felaketin sonucudur ve bundan dolayı de yok edilmesi icap eder.



Bu temel niteliklerle tanımlanan Mâni dini Uygurlar içinde iyi mi tanışmıştır?

Böğü Kağan’ın Lo Yang seferi esnasında Çin’de uzun vakit kalması, Uygur zamanı için içsel açıdan olduğu kadar, düşünce zamanı bakımından da mühim neticeler doğurmuştur. Değişimler zamanı olarak anılan ve dönemin uzun kalınma evresinde ki tesiri de etkilerin en büyük özelliklerinden biriydi.

Bögü Kağan, Çin’den ülkesine dönerken yanında dört Mâni rahibini de beraber getirmiş ve bu rahipler, Uygur medeniyetinin oluşmasında büyük rol oynamışlardır.

“Uygurlar Maniheizm dinini kabul etmeden ilkin muhtelif dinlerle karşılaşmışlar ve bunlardan son olarak olarak Budizm’i kabul etmişlerdir. Esasında Uygurlar, iman alanında fazlaca özgür olmuşlar, acele din değiştirmişler ve yeni kabul ettikleri bir dini yaymak için de fazlaca çalışmışlardır. Uygurlar’ın din hususundaki hoşgörülü olmalarında da başarı göstermiş olduklarını söyleyebiliriz.”

Ayrıca mühim bir not düşmek icap eder ise; “Maniheistler’in en büyük koruyucusu Uygurlar ’dır”