Elektronegatiflik ve iyonlaşma enerjisi periyodik sistemde nasıl değişir?

Elektronegatiflik ve iyonlaşma enerjisi periyodik sistemde nasıl değişir?

Periyodik tablo üzerinde yer alan elementler son katmanında bulunan elektron sayısını kararlı bir yapıya sahip olan soygaz elementlerine benzetmek amacıyla bağ oluşturur. Bu bağ sırasında bazen elektron alışverişi gerçekleşirken bazı durumlarda ise elektronlar ortaklaşa olarak kullanılır. Ortaklaşa kullanan elementler son katmanında 5, 6 ve 7 adet elektron bulunduran ametal atomlarıdır. Atomların bir araya gelerek oluşturduğu molekül veya bileşiklerde bağ üzerinde bulunan elektronları kendine doğru çekme isteğine elektronegatiflik adı verilir. Bu kavrama benzeyen diğer bir kavram ise elektron ilgisidir. Elektronegatiflik ile benzerlik gösterse farklı anlama gelmektedir. Bağ oluşturmadan önce elektron alma isteğine elektron ilgisi, bağ oluşturduktan sonra ortak kullanılan elektronları kendine çekme isteğine ise elektronegatiflik adı verilir. Elektronegatiflik kavramı direk olarak ölçülemez ancak diğer elektronların sahip olduğu değerler ile karşılaştırılarak elde edilen ve göreceli bir yapıya sahip olan kavramdır. Ametal elementlerinin elektronegatiflik değeri metal atomlarından daha yüksektir. Ametal atomlarının elektronegatiflik değerleri 2’den büyükken metal atomlarının 1.7’den küçüktür. Periyodik cetvelde aynı periyot üzerinde atom numarası arttıkça çekirdeğin uyguladığı çekim kuvveti arttığından elektronegatiflik de soldan sağa doğru artış göstermektedir. Soygazların ise elektronegatiflik değerleri bulunmamaktadır.

Gaz halinde bulunan bir atomun son katmanında bulunan elektronundan 1 adet koparmak için gerekli olan en az enerji miktarına iyonlaşma enerjisi adı verilir. Atomun katmanında bulunan elektronlar çekirdekte yer alan protonun enerjisi altındadır ve bir adet elektron için gerekli olan enerji bu kuvveti yenecek büyüklükte olmalıdır. İyonlaşma enerjisi büyük olan atomlar için çekirdekten uygulanan enerji miktarının fazla olduğunu söyleyebiliriz. Periyodik cetvel üzerinde ise birinci iyonlaşma enerjisi soldan sağa doğru gidildikçe artış gösterirken, aynı grupta yer alan elementler için yukarıdan aşağı gidildikçe azalır. Bunun en temel sebebi ise çekirdekte yer alan proton sayısının miktarıdır.