Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi İç İsyanlar

Duraklama Dönemi iç isyanlar aşağıdaki gibidir.

1- İstanbul Ayaklanmaları (Merkez veya Yeniçeri İsyanları)
Yeniçeriler ve sipahiler tarafından İstanbul’da ortaya çıkarılmış ayaklanmalardır. Genellikle merkez yönetiçilerinin birbirleriyle mücadelelerinde yeniçerileri kışkırtması ve ulema sınıfının yönlendirilmesi sonucunda çıkmıştır. “Devlet ocak içindir” anlayışı hakimdir.

Nedenleri
1- Osmanlı Devleti’nin ekonomik, askeri, yönetimsel açıdan yozlaşması

2- Devşirme sisteminin bozulmasıyla yeniçerilerin askerlik mesleği dışında işlerle uğraşmaları

3- Ulemaların yeniçerileri kendi çıkarları doğrultusunda kullanmaları

4- Yönetimde kadınların ve harem ağalarının etkinliğinin artması

5- Kapıkulu askerlerinin maaşlarını alamamaları ve değeri düşük akçelerin basılması

İlk yeniçeri isyanları cülus bahşişi nedeniyle Fatih döneminde yaşanmıştır. Bu isyanlar Yavuz ve II. Selim zamanında da tekrarlanmıştır.

III. Murat döneminde Yeniçerilere ayarı düşük paralarla ulufe verilmesi yüzünden isyan yaşandı.

II. Osman’ın Lehistan Seferi’nin başarısızlığını yeniçerilere çıkartıp yeniçeri ocağını kaldırmak istemesi ile başlayan isyan II. Osman’ın ölümüyle sonuçlanmıştır. (1622) (Yeniçeriler tarafında öldürülen ilk Osmanlı padişahıdır)

IV. Murat döneminde Sadrazam değişikliği nedeniyle isyan çıkmıştır.

IV. Mehmet (Avcı) döneminde Yeniçerilerin bozuklukların nedeni olarak gördükleri 30 saray görevlisinin öldürülmesini istediler. Öldürülenlerin cesetleri Sultan Ahmet Meydanı’nda bir çınar ağacına asıldığı için bu olaya “Çınar Vakası” veya “Vakay-ı Vakvakiye” adı verildi. (1656)

III. Selim-Askeri yeniliklere karşı çıkan yeniçeriler III. Selim’i öldürmüşlerdir. (1807) (Yeniçeriler tarafından öldürülen son Osmanlı padişahıdır)

Duraklama Dönemi İç İsyanlar
2- Celali (Anadolu) Ayaklanmaları
İlk kez Yavuz devrinde yaşanmıştır. Yavuz devrinde isyan eden Bozoklu Şeyh Celal’den dolayı Celali İsyanları olarak anılmıştır.

Nedenleri
1- Padişahın merkezi otoritesinin zayıflaması

2- Yöneticilerin halka baskı yapması

3-Tımar sisteminin bozulması

4- Avusturya ve İran’la yapılan savaşların uzun sürmesi nedeniyle halktan yeni vergiler alınması

5- Halkın gelir düzeyinin düşmesi

Devlet bu isyanları baskı ve zorla bastırmıştır, fakat bozukluklar giderilememiştir. Ekonomi ve toprak sisteminin bozulmasıyla halkın toprağını bırakıp şehirlere göçmesi önlenememiştir. (Bu da tarımsal üretimi yavaşlatmıştır.)

Başlıca Celali İsyanları: Karayazıcı, Deli Haşan, Abaza Mehmet Paşa, Vardar Ali Paşa, Gürcü Nebi, Ka- lenderoğlu, Katırcıoğlu.)

3- Eyalet Ayaklanmaları
17. yy. da Rumeli ve Anadolu dışında Yemen, Bağdat, Basra, Trablusgarp gibi özel yönetimli eyaletlerle Erdel, Eflak, Boğdan gibi bağlı beyliklerde çıkan ayaklanmalardır. Merkezi otoritenin zayıflaması nedeniyle bu tür ayaklanmalar artmıştır.

Nedenleri
1- Merkezi otoritenin zayıflaması

2- Eyaletlerde Osmanlı İmparatorluğu‘ndan ayrılma eğiliminin baş göstermesi

3- Eyaletlerden fazla vergi alınması

4- Eyaletlere kötü yöneticilerin atanması. Rüşvet ve iltimasın yönetime gelmede etkili oluşu