Osmanlı Devletinin 1. Dünya Savaşında Savaştığı Cepheler

ÇANAKKALE CEPHESİ
İngiltere ve Fransa; Rusya’ya ekonomik ve askeri yardım ulaştırmak, İstanbul’u alıp Osmanlı’yı saf dışı bırakmak savaşı kısa sürede bitirmek, Osmanlı ile Almanya arasındaki bağlantıyı kesmek, Balkanlar’da Avusturya – Macaristan’a karşı yeni bir cephe oluşturmak ve Balkan uluslarını kendi yanlarında savaşa çekmek için bu cepheyi açmıştır.

İngiltere ve Fransa önce Boğazlardan geçmek istediyse de 18 Mart 1915’de kazanılan Çanakkale Zaferi ile denizden saldırıları önledi. Daha sonra Çanakkale boğazından geçemeyen İngiliz ve Fransızlar, kara yoluyla İstanbul’a gitmeyi hedeflediler. Fakat Mustafa Kemal komutasındaki Osmanlı ordusu; Anafartalar, Conkbayırı, Bolayır, Kireçtepe, Arıburnu ve Gelibolu zaferleri ile bu saldırıyı önledi. Mustafa Kemal bu savaş sırasında askerlere; “Ben size bulunduğunuz mevkiyi bırakmamanızı, gerekirse ölmenizi emrediyorum.” emrini vermiştir.

Not-1: Mustafa Kemal komutasındaki kara ordusu İngiliz ve Fransızlara karşı büyük başarı kazanınca yerli ve yabancı basında ilk kez isminden söz edilmiştir.

Not-2: Mustafa Kemal’in bu cephedeki başarısı Kurtuluş Savaşı’nın önderi olmasında etkili olmuştur.

ÇANAKKALE ZAFERİNİN SONUÇLARI
1) İngiltere ve Fransa yenildiler.

2) Çarlık Rusya’sına ekonomik ve askeri yardım ulaşmayınca buradaki Bolşevik İhtilali ne zemin hazırlandı.

3) I. Dünya Savaşı’nın uzamasına neden oldu.

4) İki taraftan da beşyüz bine yakın insan öldü.

5) Türk ordusuna, Türk komutanların komu ta etmesi gereği anlaşıldı.

6) Bulgaristan Bağlaşık Devletleri’nin (İttifak Devletleri) yanında savaşa katıldı.

7) Çökmekte olan bir imparatorluktan yeni bir ulusun doğmakta olduğu anlaşıldı.

Osmanlının Birinci Dünya Savaşında Savaştığı Cepheler dersimize Kafkas Cephesi ile devam ediyoruz.

KAFKAS CEPHESİ
Osmanlı Devleti, Almanlar’ın sömürgeci isteği doğrultusunda Bakü petrollerini ele geçirmek, Kafkasya’dan Almanya ile birlikte Rusya’ya ulaşmak, Türkistan’daki Rus egemenliğinde yaşayan Türklerle birleşip onları Rusya’ya karşı ayaklandırmak için bu cepheyi açmıştır.

Almanya’ya ait Goben (Yavuz) ve Breslav (Midilli) isimli gemilerin Osmanlı bayrağı çekerek Rus limanlarını bombalaması üzerine Ruslar da Kafkasya üzerinden

Doğu Anadolu’ya saldırdılar. (2 Kasım 1914) Ayrıca bölgedeki Ermenileri Osmanlı ordusunu iki ateş arasında bırakmak için kışkırtıp ayaklandırdılar ittihat ve Terakki Partisi de önlem olarak 1915’de Tehcir (Zorunlu göç) yasasını çıkartarak bölgedeki Ermenileri Suriye, Ürdün,

Irak, Lübnan gibi Arap ülkelerine zorunlu göç ettirdi. Bu sırada Enver Paşa komutasındaki yaklaşık yüzbin kişilik Türk ordusu Sarıkamış’ta soğuktan ölünce, Ruslar Erzurum, Van, Erzincan, Muş, Bitlis ve Trabzon’u aldılar. Bölge komutanlığına Mustafa Kemal’in atanması ile Muş ve Bitlis geri alındı. Bu sırada Rusya’da meydana gelen 1917 Bolşevik (Sosyalist) İhtilal nedeniyle Ruslar işgal ettikleri bölgeleri boşalttılar ve Rusya’daki yeni yönetim (SSCB) İttifak Devletleriyle 3 Mart 1918’de yapılan Brest – Litovvsk Antlaşması’yla savaştan çekildi.

1878 Berlin Antlaşması ile Osmanlı’dan aldığı, Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı’ya geri verdi. Dünya kamuoyuna da gizli antlaşmaları açıkladı.

Not: Kafkas cephesi Osmanlı topraklarında açılan ilk cephe, I. Dünya savaşında toprak kazandığımız tek cephedir. Aynı zamanda son Osmanlı – Rus savaşıdır.

IRAK – BASRA (İRAN) CEPHESİ
İngiltere Rusya’ya karadan yardım ulaştırmak ve Osmanlı’nın Almanya ile birlikte Hindistan’a yapabileceği bir kara saldırısını önlemek için bu cepheyi açmıştır.

General Towsend komutasındaki İngiliz orduları Kut-ül Amare’de esir alındıysa da Araplar’ın ayaklanması sonucunda Osmanlı bu cephede de başarılı olamadı.

Osmanlı’nın 1. Dünya Savaşı’nda en uzun süre savaştığı cephedir.

SURİYE – FİLİSTİN CEPHESİ
Yöre halkı İngilizler’in kışkırtması neticesinde ayaklandı. İngilizler, Filistin ve Kudüs’ü, Fransızlar da

Suriye’yi işgal ettiler. Mustafa Kemal komutasındaki Osmanlı orduları ancak Halep önlerinde düşman ordularını durdurdular. Mustafa Kemal’in Yıldırım orduları bölge komutanı olarak 1. Dünya Savaşı’nda en son görev aldığı cephedir.

HİCAZ CEPHESİ
Arapların Hicaz Emir’i Şerif Hüseyin bağımsızlık isteğiyle ayaklandı, İngilizler Mekke, Medine, Cidde yöresini işgal ettiler. Osmanlı ordusu başarısız oldu. Birçok askeri öldürüldü ve esir alındı. Ümmetçilik anlayışı bu cephenin açılmasıyla iflas etmiştir.

KANAL (SÜVEYŞ) CEPHESİ
Osmanlı Devleti, Almanların isteği doğrultusunda İngilizler’in Uzakdoğu’daki sömürgeleriyle bağlantısını kesmek ve Mısır’dan İngilizler’i atmak için bu cepheyi açmıştır. Fakat Arapların Osmanlı’ya karşı İngilizlerle işbirliği yapmasından (Mac Mahon Ant.) dolayı başarılı olunamamıştır.