Sultan II. Abdülhamid ve 33 Yıllık Saltanatı: Reformlar, Baskılar ve Bir İmparatorluğun Çöküşü

Sultan II. Abdülhamid, Osmanlı İmparatorluğu'nun son büyük sultanlarından biri olarak tarihe geçti. 33 yıl süren saltanatı (1876-1909), derin reform çabaları, sert baskı politikaları ve nihayetinde imparatorluğun çöküşünün başlangıcıyla damgalandı. Kimi tarihçi tarafından güçlü bir yönetici, kimi tarafından ise despot bir hükümdar olarak nitelendirilen Abdülhamid, karmaşık ve tartışmalı bir figürdür.

Saltanatının başlangıcı, imparatorluğun içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik krizlerle işaretlendi. 1876'da tahta çıktıktan kısa bir süre sonra, meşrutiyet ilan etti. Ancak bu dönem, kısa sürdü ve Abdülhamid, 1878'de meclisi feshederek mutlak bir yönetim kurdu. Bu dönemde, imparatorluğu dış tehditlerden korumak ve iç isyanları bastırmak amacıyla güçlü bir merkezi yönetim oluşturmayı hedefledi. Bu amaçla, etkili bir istihbarat ağı kurdu ve muhalifleri sert bir şekilde bastırdı. "Korku rejimi" olarak adlandırılan bu dönem, geniş çaplı gözetim, sansür ve idamlarla karakterize edildi. Muhalefet liderleri sürgüne gönderildi, gazeteler kapatıldı ve halkın özgürlükleri kısıtlandı. Bu otoriter yönetim tarzı, geniş kesimler arasında tepki doğurdu.

Öte yandan, Abdülhamid dönemi bazı önemli reformlar da gördü. Demiryolu ağı genişletildi, posta ve telgraf sistemleri iyileştirildi, eğitim alanında bazı ilerlemeler kaydedildi ve modernleşme çabaları artırıldı. Özellikle, Osmanlı ordusunun modernizasyonu için çaba sarf etti ve bazı Avrupa devletleriyle diplomatik ilişkileri geliştirdi. Bununla birlikte, bu reformlar, mutlak yönetimi ve baskı politikalarıyla gölgelendi.

Abdülhamid, Batı'nın artan etkisi karşısında imparatorluğun varlığını korumak için İslam dünyasını birleştirme politikası izledi. Panislamizm olarak bilinen bu politika, farklı mezheplerdeki Müslümanları bir araya getirmeyi ve Osmanlı'nın liderliğinde bir İslam birliği oluşturmayı hedefliyordu. Ancak bu politika, Osmanlı İmparatorluğu'nun iç sorunlarını çözmede yetersiz kaldı ve daha ziyade diğer Müslüman topluluklarla olan ilişkileri gerginleştirdi.

Sultan II. Abdülhamid'in saltanatı, imparatorluğun topraklarının azalması ve iç karışıklıkların artmasıyla sona erdi. 1908'de, Jön Türkler tarafından başlatılan ve geniş halk desteği gören bir ayaklanma sonucu, meşrutiyet yeniden ilan edildi. Abdülhamid, tahttan indirilerek sürgüne gönderildi ve 1918 yılında hayatını kaybetti. 33 yıllık saltanatı, imparatorluğun çöküşüne giden sürecin önemli bir parçası olarak değerlendirilir. Mirası ise, günümüzde bile tartışılmaya ve farklı açılardan yorumlanmaya devam eden oldukça karmaşık ve çok yönlü bir konudur.

Abdülhamid'in yönetimi, otoriterliğin ve reformların karmaşık bir karışımını temsil ederken, saltanatının uzun vadeli sonuçları, imparatorluğun zayıflaması ve nihai çözülmesinde önemli bir rol oynamıştır. Bugün, onun yönetimi otoriterlik, modernleşme ve imparatorluk kontrolünün zorluklarını anlamak için önemli bir vaka çalışması olarak değerlendirilmektedir.